Электрондық темекі (вейп) қазіргі уақытта, әсіресе жасөспірімдер арасында үлкен танымалдылыққа ие болды. Осыған байланысты әр түрлі елдердің ғалымдары электронды темекінің балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына әсерін зерттей бастады.
Көптеген жасөспірімдер электронды темекі шегуге тырысады. Жиналған статистикаға сәйкес, 14 жастан асқан балалардың 40% - ы осы құрылғыны пайдалануға жүгінеді.
Электрондық темекінің ағзаға қандай зияны бар. Егер сіз электрондық сигареттер зиянды ма жоқпа деп ойлансаңыз, ескере кететін жағдай, жану процессі тек булануға ауыстырылды, бірақ құрамы іс жүзінде өзгерген жоқ. Никотин екі жағдайда да кездеседі, айырмашылық тек оны жеткізу әдісі мен қарқындылығында. Вейп сұйықтықтарының құрамына кіретін никотин тұрақты физикалық және психикалық тәуелділікті қалыптастыратын нейротоксиндер мен алкалоидтарға жатады, бұл никотинге тәуелділікпен күресте электронды темекінің пайдасы туралы барлық дәлелдерді жоққа шығарады. Никотин тамырларды бұзады, жүрек –тамыр, тыныс алу жүйесінің жағдайын нашарлатады.
Никотинді үнемі қолдану, тіпті аз мөлшерде болса да, ауыр ауруларға әкеледі, бұл вейптің жасөспірімдерге тигізетін зиянын тағы бір рет растайды. Жоғарыда аталған аурулардан басқа: гастрит, асқазан жарасы, жүрек проблемаларын туғызады.
Көптеген адамдар никотинсіз электронды темекінің зияны барма екендігіне қызығушылық танытады, сұйықтықта негізгі зиянды элемент жоқ болғандықтан.
Соңғы зерттеулер көрсеткендей, вейпнг қоспасының тағы екі компоненті-глицерин мен пропиленгликоль тыныс алу жүйесі мен асқазан-ішек жолдарының патологиялық бұзылыстарын тудыруы мүмкін, тістердің жағдайына теріс әсер етеді (будың тұрақты әсеріне байланысты), аллергиялық реакцияның себебі болуы мүмкін, сонымен қатар электронды темекіге бір реттік саптамаларды қолданудан бас тарту, бір саптаманы бірнеше адам қолданғандықтан герпес және басқа жұқпалы аурулардың таралуына әкелуі мүмкін.
Будың өкпеге әсері ешқандай пайда әкелмейді, бірақ никотинге ұқсас нақты тәуелділікті тудыруы мүмкін. Жасөспірім кезінде электронды темекіні қолданудан бас тартқан дұрыс.
Тренд пен бренд қуған заманда жер-жерде қолдарына түтікше ұстап, аппақ буын будақтатқанға әуестенген оқушылар электронды темекінің зиянына аса үңіле қоймайды. Ғалымдардың айтуынша, бұл шылымдардың зияны аздау. Өйткені көміртегі тотығы токсиндер, шайыр және басқа да қосымша қоспалар жоқ көрінеді. Бұған қоса, электронды мен жай темекінің буын салыстырсақ, оның айналасындағы тыныстаушыларға қаупі төмендеу. Ал «Темекі түтінінен азат Қазақстан» ұлттық коалициясының жетекшісі Жәмилә Садықова, мұны таза «миф» деп санайды.
– Қыздырылатын табак aikos, glo және вейптің кәдімгі темекіге қарағанда никотині аз деген тұжырым жалған. Біріншіден, біз вейптің қаптамасында көрсетілгеніне қарағанда әлдеқайда көп никотин анықтадық. Сұйық түрдегі химиялық қоспа ауыз ұртында тез сорылып, қан жүйесіне бірден түседі. Бұл миды никотинмен улау деген сөз. Тіпті вейпті қолданатын балалар есінен танып құлауы мүмкін. Екіншіден, вейпті шегетін ересектерде никотинге деген тәуелділік одан әрі артады. Орташа есеппен әрбір вейпте 6-62 мг дейін никотин бар. Сондықтан табак өнімдерімен айналысатындардың «электронды темекіде никотин аз» деген сөзіне сенудің қажеті жоқ.
Ал aikos пен glo – қыздырылған табак өнімі. Оның ішінде никотин 6 мг дейін болуы мүмкін. Мұның енді кәдімгі темекіге қарағанда никотині аз деп айтып жатады. Солай жарнамаланып та жүр. Бірақ күні бүгінге дейін жасалған зерттеулер электронды темекінің зиянсыз емес екенін көрсетті. Өйткені олардың құрамында қандай мөлшерде болса да никотин бар. Ал кез келген формадағы никотинді қолдану – зиян. Оның үстіне бұл өнімдер электронды шылымды шегушінің ғана емес, оның айналасындағы адамдарға да зиянын тигізеді. Әсіресе балалар темекі түтінінен тез уланып, түрлі ауруға шалдығуы әбден мүмкін. Сондықтан ДСҰ электронды темекілер зиянсыз деген тұжырыммен келіспейді. Темекінің қай түрі болмасын өте қауіпті екенін естен шығармаған жөн, – дейді Ж.Садықова.