ТЕМЕКІГЕ ТӘУЕЛДІЛІКТІҢ АЛДЫН АЛУ
Никотинге тәуелділік - бұл адамның психикасын мықтап шиеленістіретін күрделі мәселе. Бүгінгі күні тәуелділікпен күресудің бірнеше түрлі әдістері бар, бұл сізге темекіні тастауға көмектеседі. Бірақ, бұған қарамастан, кейін бұл жаман әдеттен арылуға тырысқаннан гөрі, темекі шегуді мүлдем бастамағаныңыз жөн. Темекі шегудің алдын алу кешенді болуы керек және келесі шаралардың барлығын қамтуы керек: балаңызға жаман үлгі көрсетпеңіз. Егер сіз темекі шегетін болсаңыз, онда сіздің балаңыз темекіні ерте ме, кеш пе бастайды. Сондықтан сіз темекіге тәуелділіктен бас тартуыңыз керек. Сонымен қатар, мына шаралар да маңызды: спортпен және дене шынықтырумен айналысу арқылы балаға оң үлгі көрсетіңіз.
Темекіге қарсы күрес ол әуелі оның жарнамасына тыйым салудан басталуы керек. Көптеген елдерде мұндай шаралар қазірдің өзінде белсенді қолданылуда, сондықтан темекі жарнамасын еркін қол жетімділікте көру мүмкін емес. Бұл баланың темекіге деген қызығушылығының болмауына әкеледі. Сонымен қатар, кейбір мемлекеттер тіпті темекіні сатылымда еркін орналастыруға тыйым салады, ал қораптың сыртында темекі шегудің салдарын әртүрлі аурулар түрінде бейнелейді.
Ақпараттандыру да өзекті мәселе екені айтпаса да түсінікті. Балаларға темекі шегудің зияны туралы айту өте маңызды. Оларды барлық ақпараттан толығымен қорғауға тырыспаңыз. Сіз балаға темекі шегудің жағымсыз әсерлері туралы егжей-тегжейлі түсіндіруіңіз керек.
Салауатты өмір салтын насихаттау. Темекі шегудің, алкоголизмнің, нашақорлықтың бір ғана маңызды қарама-қарсылығы бар — салауатты өмір салты. Спорт пен дене шынықтыруды насихаттау арқылы сіз жас ұрпақты зиянды тәуелділіктің табанына түсуден сақтай аласыз. Жоғарыда айтылғандай, балалар мен жасөспірімдер үшін оларды қоршаған қоғам өте маңызды рөл атқарады. Қоғам неғұрлым сау болса, соғұрлым олар сау болып өседі. 18 жасқа дейінгі балаларға темекі сатуға тыйым салу. Бұл әлемнің барлық елдері бұрыннан қабылдаған табиғи шара. Өкінішке орай, көптеген жосықсыз сатушылар жеке пайдасы үшін балаларға темекі сатуға мүмкіндік береді.
Қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу. Оның арқасында балалар жағымсыз үлгіден аулақ болып қана қоймайды, сонымен қатар айналасындағы адамдар темекі шегуден зардап шекпейді. Бұл маңызды: темекі шегіп тұрған адамның қасында болудың зияны да өте үлкен. Темекі шегетін бөлмеде болу жүрек-қан тамырлары ауруларының, тыныс алу жолдарының ауруларының, онкологияның және темекі шегушілерге тән көптеген басқа аурулардың даму қаупін айтарлықтай арттырады. Пассивті темекі шегудің зияны қоғамдық орындарда еркін темекі шегуді шектеудің негізгі дәлелі болып табылады.
Осылайша, никотинге тәуелділікпен күресуде алдын алу шараларының рөлі өте маңызды. Ешқашан темекі шегуді бастамаған адам жаман әдеттен арыламын деп күреспейді және темекі шегушінің темекіні тастау жолындағы басынан өткерген барлық нәрсені бастан өткермейді.
Күнделікті темекі шегетіндердің арасында никотинге тәуелділіктің таралуы шамамен 50% құрайды. Темекі шегушілердің 80%-дан астамы бір сәтте темекіні тастауға тырысады, бірақ 60%-ы 1 аптадан кейін қайтадан темекі шегіп бастайды, ал 5%-дан азы ғана темекіні өмір бойына тастай алады. Дегенмен, темекі шегушілердің көпшілігі темекі шегуді тастауға бірнеше рет әрекет жасайды және олардың жартысына жуығы ғана нәтижеге қол жеткізе алады.
Адам үшін никотиннің өлім дозасы дене салмағының 1 кг үшін 1 мг құрайды, яғни жасөспірім үшін шамамен 50-70 мг құрайды. Бірақ өсіп келе жатқан жас ағза ересек адамға қарағанда никотинге шамамен екі есе сезімтал екенін ескеру қажет. Демек, егер жасөспірім бір уақытта жарты қорап темекі шегетін болса, өлім болуы мүмкін, өйткені бүкіл қорапта никотиннің бір өлім дозасы бар.
Тұрақты темекі шегу, әдетте, бронхитпен бірге жүреді, ол оянғаннан кейін жөтелмен көрінеді және сұр, лас қоңыр қақырықты шығарады. Түтіннің шығуы нәтижесінде альвеолярлы капиллярлардың қаны оттегімен байытудың орнына көміртегі тотығымен қаныққан, ол гемоглобинмен біріктіріліп, карбоксигемоглобин деп аталады, нәтижесінде гемоглобиннің бір бөлігі дененің қалыпты тыныс алу процесінен шығарылады.