ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ: ШЫЛЫМ ШЕГУГЕ ҚАРСЫ КҮРЕС ЖҰМЫСТАРЫ

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша бүкіл әлемде жыл сайын 8 миллионнан астам адам темекінің салдарынан өмірімен қоштасады. Шылым шегуге қарсы күрес – денсаулық сақтау саласындағы жаһандық саясаттың маңызды бөлігі. Әлемнің әр елінде шылымға қатысты шектеулер енгізілген. Дәл сол секілді Қазақстанда темекі өнімдерін тұтынуға қатысты шектеулер енгізілген. Оның ішінде қоғамдық орындарда шылым шегуге тыйым салу және темекі өнімдерінің бағасын көтеру секілді шаралар іс жүзінде қолданылып келеді.

Әлемдегі көптеген елде темекі өнімдерін тұтынуға қарсы күресу мақсатында заңнамалық шектеулер енгізілген, оның ішінде қоғамдық орындарда шылым шегуге тыйым салу, жарнамаға шектеулер қою және темекі өнімдерінің бағасын көтеру сияқты шаралар бар. Мәселен, Ирландия, Мексика, Канада, Ұлыбритания және Жапония сияқты елдер темекіге қарсы күресте алдыңғы қатарда, олар қатаң заңдар қабылдап, шылым шегуді азайтуға бағытталған әр түрлі стратегияны жүзеге асырып келеді.

Темекі өнімдерінің кез-келген түрін қолдану әсіресе қауіпті, өйткені бұл процесте зиян тек темекі шегушіге ғана емес, сонымен қатар жақын адамдарға да қолданылады. Жалпы әлемде әр 13 секунд сайын бір адам қайтыс болады (БҰҰ мәліметтері бойынша). Темекі шегу психикалық және физикалық тәуелділікті дамыта отырып, адам ағзасының созылмалы улануын тудыратын нашақорлықтың бір түріне жатады. Темекі өнімдеріндегі никотин өкпе альвеолалары арқылы қан тамырларына тез енеді. Темекі түтінінде сонымен қатар улы заттардың көп мөлшері бар – темекі жапырақтарының жану өнімдері және технологиялық өңдеуде қолданылатын заттар, соның ішінде көміртегі тотығы, гидроциан қышқылы, күкіртсутек, көмірқышқыл газы, эфир майлары, аммиак, темекі шайыры.
Темекі өнімдерін тұтыну, алкогольді ішу сияқты, адам ағзасының барлық жүйелеріне теріс әсер етеді.

Шылым шегудің адам ағзасына келтірер зарары жайлы дәрігерлердің де айтары бар.
- Никотиннің қоздырғыш әсері бар, онда орталық жүйке жүйесі толық жұмыс істей алмайды. Адамның тыныс алу жүйесі де зардап шегеді, өйткені темекі түтінін ингаляциялау темекі шегушіде ауыз қуысының, көмейдің, мұрынның, трахеяның және бронхтың шырышты қабығының тітіркенуін бастайды. Темекі шегушіге қара түсті шырышты шығаратын жөтел, бұл қалыпты жағдай. Бұл тыныс алудың дамуын және тыныс алудың қиындауын тудырады. Темекі шегу сонымен қатар аурулардың, соның ішінде демікпе мен өкпенің қабынуының даму факторларының бірі болып табылады, - дейді дәрігер Шынар Нарқұлова.

Түркістан облысында темекі тәуелділігінің алдын алу жұмыстар барысы жайлы облыстық денсалық сақтау басқармасының маманы Меруерт Тұрғынбекқызы әңгімелеп берді. 

- Облыс көлемінде темекі өнімдерін сатуды реттеу, олардың ашық жарнамалануы мен сатуына шектеу қойылуы, жастарды жаман әдеттерден қорғаудың тиімді тәсілдерінің бірі болып табылады. 2024 жылы енгізілген заңнамалық өзгерістер, соның ішінде темекі мен темекі бұйымдарының ашық орналастыруына тыйым салу, сауда нүктелерінің иелеріне ауыр қаржылық жаза қарастырылғаны, қоғамның денсаулығына бағытталған маңызды шаралар екенін дәлелдейді. Сонымен қатар, темекі шегудің зияны туралы ақпараттық науқандар мен дәрістер жастарға және қоғамның барлық мүшелеріне өз денсаулығын қорғау қажеттілігін түсінуге көмектеседі. Қазақстан халықаралық тәжірибені ескере отырып, темекі шегуге қарсы күресте белсенділік танытып, халықтың денсаулығын арттыруды мақсат етеді. Осы шаралардың нәтижесінде, елімізде темекі мен алкогольді тұтыну деңгейін төмендету, жастарды қауіпсіз ортада тәрбиелеу және салауатты өмір салтын насихаттау мүмкіндігі арта түседі, - дейді Меруерт Тұрғынбекқызы.

Маманның айтуынша, Түркістан облысы бойынша 2025 жылдың алғашқы төрт айында барлығы 5671 ақпараттық материалдар жарияланған. Ал, әлеуметтік желілерде облыс бойынша ресми парақшаларда 213 ақпарат таратылған. Түркістан облысында темекі шегудің алдын алуға бағытталған барлығы 6876 іс-шара өткізілген.